Zodra de eerste kersen in de kraampjes langs de dijk liggen, weet je: het is zomer in het Rivierengebied. Maar wist je dat achter die sappige zomervrucht een rijke geschiedenis schuilgaat? De Betuwe, het Land van Maas en Waal en de Bommelerwaard zijn al eeuwenlang de fruittuinen van Nederland. Vooral de kers heeft hier een bijzondere plek in de harten van mensen én in het landschap.
Vruchtbare grond tussen de rivieren
De ligging tussen de grote rivieren maakt het Rivierengebied tot een unieke plek voor fruitteelt. Vroeger overstroomden de rivieren jaarlijks delen van het land, waardoor een laag vruchtbare klei werd afgezet. Dit zorgde voor een rijke, voedzame bodem waarin fruitbomen uitstekend konden groeien. Dankzij dit natuurlijke proces zijn boomgaarden al sinds de middeleeuwen een vertrouwd gezicht in dit landschap.
De opkomst van de kers
Kersen worden al eeuwen geteeld in Nederland, maar de Betuwe en omstreken ontwikkelden zich vanaf de 19e eeuw tot echte kersenregio’s. Elke streek had zijn eigen rassen, vaak genoemd naar een dorp of teler. De kers was lang een luxeproduct, met oogstfeesten en markten als jaarlijks hoogtepunt.
Van hoogstam tot laagstam
Wie aan een traditionele boomgaard denkt, ziet waarschijnlijk hoge bomen met brede kruinen: de klassieke hoogstamboom. Deze bomen bepalen al generaties lang het beeld van het Betuwse landschap. Onder de bomen graasden vroeger schapen of koeien, en in de zomer werd er met ladders geoogst: een arbeidsintensieve klus. Sinds de jaren ’60 en ’70 zijn veel hoogstamboomgaarden vervangen door laagstamvarianten. Deze bomen zijn kleiner en leveren sneller fruit op, waardoor ze beter passen in de moderne teelt. Ze zijn makkelijker te onderhouden en oogsten, maar de oude hoogstamboomgaarden worden nog steeds gekoesterd om hun karakter en biodiversiteit. Op sommige plekken zijn ze weer in ere hersteld of behouden als cultuurhistorisch erfgoed.
Meer dan alleen kersen eten
Tegenwoordig draait het niet alleen om het fruit zelf. In juni en juli kun je op veel plekken in de regio kersen kopen aan huis, bij kraampjes of op kleine festivals. Sommige boomgaarden bieden zelfs de mogelijkheid om zelf te plukken. Daarnaast zijn er streekproducten met kersen — van jam tot kersenbier — en vertellen lokale musea en erfgoedlocaties het verhaal van de fruitteelt.