De geschiedenis van Neder-Betuwe gaat duizenden jaren terug in de tijd. Zo vindt de naam Kesteren zijn oorsprong in ‘Castra’ en ‘Castella’, wachttorens en forten van de Romeinen die de noordgrens (Limes) van het Romeinse rijk beschermden. Een leuke manier om deze fascinerende geschiedenis te ontdekken is met de Romeinse Limes route. Onderweg kom je langs Romeinse vindplaatsen, maar veel restanten zijn niet meer zichtbaar.
IJzendoorn
In IJzendoorn is de bekendste plaats ‘De Woerd’ gelegen even ten noorden van de Keizerstraat. Deze woerd is een langwerpige hoogte waarop nog heel veel materiaal uit de IJzertijd en uit de Romeinse tijd is te vinden. Ook liggen hier nogal veel brokken tufsteen en fragmenten van Romeinse dakpannen (Imbrex).
Villa
Het lijkt er op dat hier in de Romeinse tijd een ‘villa’ stond. Een, zoals we het vandaag zouden noemen, herenboerderij waar grootschalig gewassen werden verbouwd waarmee de Romeinse militairen werden gevoed.
Leden van de Historische kring bezoeken deze plaats veelvuldig en vinden nog steeds bijzonder materiaal uit de Romeinse tijd. Een belangrijke vondst was een aantal jaren geleden een groot fragment van een maalsteen die ooit werd gebruikt voor het malen van graan.
Romeinse villa in Herveld
Herveld was een paradijs voor Romeinse voorwerpen zoals urnen en marmer, maar ook munten van Constantijn de Grote en Maximinanus, beide keizers uit de vierde eeuw. Dat maakt het verleidelijk om hier een Romeinse villa te vermoeden, die tot in de vierde eeuw bewoond is gebleven. Even verderop stonden drie boerderijen met de naam Rome. Aan het huidige Romeplein ligt rechts nog steeds een hoeve met de naam ‘Groot Rome’.
De Moordakkerstraat is vernoemd naar de Moordakker, een akker waar volgens een oude legende ooit een grote veldslag heeft plaatsgevonden. Een gevecht tussen Romeinen en de opstandige Bataven? Wie weet. In 1844 vond men hier een geraamte van een man met een ijzeren zwaard. Op nummer 21 staat nog altijd een hoeve met de naam Moordakker.
Alle vindplekken tezamen maken duidelijk dat Herveld in de Romeinse tijd intensief bewoond was. Hoewel we niet kunnen achterhalen wat Heldring precies heeft gezien, kunnen we er wel van uitgaan dat hier een flinke concentratie Bataven zat, met een heiligdom, grafveld, houten boerderijen en één of meerdere villa’s naar Romeinse snit.
Twee grote tempels
Zo kom je onderweg langs Elst, hier bouwden ze twee grote tempels, dicht bij elkaar. De Grote Kerk van Elst staat op heilig grond. De Romeinen brachten de Bataven wat beschaving bij door de stenen tempel voor hen te bouwen. Rond het jaar 100 werd deze vervangen door een nog veel groter exemplaar. De tempel was gewijd aan de hoofdgod van de Bataven, Hecules Magusanus. Daarin weerklinkt de versmelting van twee culturen: Magusanus was een inheemse god die door de Romeinen werd gelijkgesteld aan Hercules. De fundering van de cella rust op honderden eiken heipalen. Buiten de kerk liggen de opgemetselde fundamenten.
Westeraam
In de wijk Westeraam, zijn enkele jaren geleden de resten van een tweede Gallo-Romeinse tempel gevonden, hemelsbreed slechts op steenworp afstand van zijn grote broer. In de buurt vind je een woerd; een eeuwenoude, hooggelegen woongrond. In de heuvel gaan de resten schuil van een inheems-Romeinse (zeg maar Bataafse) nederzetting.
De Grote Molenweg…
Was vroeger het traject van een Romeinse weg en diende als een soort snelweg die de militaire forten langs de Rijn met elkaar verbond. Via deze weg kon je snel van Nijmegen naar de Rijn komen. Deze weg is bijzonder aangezien er maar weinig Romeinse wegen zijn gevonden in Nederland.
Een Romeinse schat in de Rijn
Geniet op de Drielse Rijndijk van een prachtig uitzicht op de uitlopers van de Veluwe. Helemaal rechts ligt het Drielse veer. Hier is in 1895 een Romeinse schat opgebaggerd van meer dan 200 bronzen voorwerpen, waaronder karaffen, schalen, een weegschaal en opvallend versierstukken voor paardentuig, allemaal afkomstig uit het midden van de eerste eeuw. Een gedeelte daarvan was verzilverd. Waarschijnlijk gaat het om een buit uit de Bataafse Opstand in het jaar 69 wanneer de rebellen verschillende Romeinse forten plunderen. De buit is nu te bewonderen in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Randwijk
Volgens archeologen zou er tussen de Romeinse forten in Arnhem-Meinerswijk (Castra Herculis) en Kesteren (Carvo) nog een castellum moeten liggen. De meest logische plek is Randwijk omdat het strategisch tegenover twee beekdalen in de Veluwe ligt.
Wachttoren Opheusden
Bezoek in Opheusden de Romeinse wachttoren bij fort De Spees. De replica staat nu op de noordgrens van het Romeinse Rijk aan de Rijnbanddijk. Ooit stonden in dit gebied vele van dit soort uitkijktorens. Geniet hier van een prachtig uitzicht.
Lees meer
